Lễ hội xuống đồng của người Giáy – Lễ hội Roóng Poọc

Hội roóng poọc hay còn gọi là lễ hội xuống đồng. Theo quan niệm của người Giáy đây là lễ hội để kết thúc một tháng vui chơi (tháng Tết). Đồng thời để mở đầu cho năm mới lao động và trong tư tưởng của người Giấy, đây còn là lễ cúng thần cai quản địa bàn để thần phù hộ cho ngô lúa tốt tươi, chăn nuôi phát triển, xóm làng bình yên, mọi người khoẻ mạnh.

 

Lễ hội xuống đồng của người Giáy (lễ hội Roóng Poọc) – Ảnh: Sưu tầm

Người Giáy quan niệm: Trời là cao nhất, trời sinh ra tất cả lành, dữ, xấu, tốt; ””””tiên”””” cũng ở trên trời, nhưng ””””tiên”””” chủ yếu làm ra đều tốt, lành. ””””Thần”””” là ở trần gian, người trực tiếp làm ra những điều lành dữ, tốt, xấu. Do đó lễ cúng thần trong ngày hội roóng poọc cũng là cúng cả trời, cả ””””tiên””””, cả ””””thần””””. Hội roóng poọc vừa là vui chơi, lại vừa là cầu trời đất, thần thánh phù hộ cho sản xuất, cho cuộc sống của làng bình yên.

Lễ hội diễn ra vào ngày Thìn tháng Giêng âm lịch hàng năm. Tuy vốn là lễ hội dân tộc truyền thống của người Giáy ở Tả Van, nhưng nhiều năm nay đã lan rộng, trở thành lễ hội chung của cả vùng thung lũng Mường Hoa.

 

Để chuẩn bị cho lễ hội, các chức sắc trong làng đến nhà chủ làng để cùng chuẩn bị các đồ cúng thần, câu treo vòng mặt trời (vòng mặt trời được làm bằng tre vót nhọn và uốn vòng tròn, sau đó dán giấy xanh, đỏ, vàng, và cắt mặt trời bằng giấy đỏ, mặt trăng bằng giấy vàng dán vào giữa vòng, sau đó cắt con âm dương dán lên mặt trăng. Vòng mặt trời còn có ba tua bằng hoa giấy xanh, đỏ, tím, vàng),…

 

 

 

Địa điểm mở hội là một khu ruộng tương đối bằng phẳng phía đầu bản. Trung tâm hội dựng cây còn cao vút bằng cây mai có một vòng tròn trên ngọn. Vật cúng là những lễ vật tượng trưng cho sự no ấm như: vải, trứng, măng, bạc trắng và 6 quả còn của các cô gái chưa chồng.

Mở đầu lễ hội là cúng thần linh cầu cho người yên, vật thịnh. Khi lễ cúng kết thúc là dàn nhạc trống, chiêng điệu kèn pí lè tấu lên thông báo các chò chơi mang tính nghi lễ tượng trưng bắt đầu.

Sau phần lễ, phần hội diễn ra sôi nổi, mở đầu là chò chơi ném còn. Những người cao tuổi (nam một bên, nữ một bên) lấy 6 quả còn cùng ném tượng trưng 3 lần khai mạc, rồi sau đó mọi người vào cuộc chơi. Những quả còn tua xanh đỏ vun vút lao len phông còn.Tiếng xuýt xoa hò reo cổ vũ rền vang.Phông còn bị ném thủng là báo hiệu cho một năm mùa màng tươi tốt.

Cùng với ném còn là chơi kéo co cũng bắt đầu bằng hình thức kéo nghi lễ. Tốp nam đứng phía đông cầm phần gốc dây song (dây kéo co). Tốp nữ đứng phía tây cầm phần ngọn. Hồi trống kèn nổi nên thúc giục. Bên nam(đằng đông tượng trưng cho dương, mặt trời) luôn kéo thắng. Bên nữ (tượng trưng cho âm) giả vờ thua. Và như vậy, năm đó cả làng sẽ được mùa. Phần nghi lễ kết thúc, đông đảo nam nữ thanh niên cùng ùa vào chia phe thi kéo, kể cả du khách cũng có thể tham gia.

Khi kết thúc lễ hội, các già làng làm lễ khấn và hạ cột còn. Hai thanh niên khoẻ mạnh cùng 2 con trâu mộng được chọn cầy 5 đường “xuống đồng” tượng trưng cho vụ mùa mới bắt đầu. Tiếp đến, mâm cúng của nhà nào nhà ấy đem về, còn mâm cúng thần được bày ra ăn chung tại nơi tổ chức lễ hội, nghĩa là mỗi nhà một người, tự đem cơm, rượu… đến, còn thức ăn sẽ được chia đều cho các mâm, mâm nào không ăn hết họ lại tự chia đều cho nhau đem về nhà.

 

Lễ hội Roóng poọc diễn ra trong không khi vui vẻ, từng đoàn người tíu tít nói cười, hồ hởi về dự hội. Người Mông từ Hầu Thào, Lao Chải dồn xuống, người Dao từ Bản Hồ, Bản Phùng ngược lên, du khách từ thị trấn SaPa cũng tới dự làm cho lễ hội đông vui tới vài nghìn người.