Duy trì và giữ gìn nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer Bảy Núi

 

Bà Neáng Nhây 69 tuổi ở ấp Sraysa Koth, một nghệ nhân giàu kinh nghiệm dệt thổ cẩm ở vùng Bảy Núi cho biết: Văn Giáo là cái nôi sản sinh ra nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khơ me, nhưng đã có lúc nghề bị mai một. Sau này, nhiều phụ nữ Khơ me tâm huyết muốn khôi phục nghề và được nhiều gia đình hưởng ứng nên đến tháng 1/2001, chính quyền xã đã thành lập hợp tác xã dệt thổ cẩm Văn Giáo để làm địa chỉ cho các nghệ nhân dệt thổ cẩm vùng Bảy Núi tìm về và để địa phương có cơ sở hỗ trợ sau này. Buổi đầu, HTX thu hút 84 xã viên và được địa phương hỗ trợ vốn ban đầu 116,42 triệu đồng, Tổ chức Care (Ô-xtrây-lia) triển khai dự án “Dệt thổ cẩm”, hỗ trợ toàn bộ chi phí mua thuốc nhuộm, mở lớp nâng cao kỹ thuật nhuộm tơ, xử lý nước thải, trang bị 57 khung dệt, khung bắt chỉ, 17 nồi nhuộm, lượt dệt…nên đã tạo đà cho nghề dệt thổ cẩm của vùng Bảy Núi phát triển.

 Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer Bảy Núi – Ảnh: Sưu tầm

Xem thêm: Các khách sạn giá ưu đãi tại An Giang

 

Qua bao thăng trầm, có lúc phải tạm dừng hoạt động, nhưng nhờ được Nhà nước quan tâm hỗ trợ bằng nhiều hình thức như đầu tư khung dệt, tranh thủ dự án phát triển nghề… nên hiện nay nghề truyền thống dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang, đã sôi động trở lại, làm ra nhiều sản phẩm độc đáo phục vụ khách du lịch trong, ngoài tỉnh và vươn ra thị trường quốc tế như Hoa Kỳ, Australia, Pháp, Đức, Thái Lan, Campuchia…

 

Ngay từ buổi đầu thành lập, Hợp tác xã đã thu hút 84 xã viên và được địa phương hỗ trợ vốn ban đầu 116,42 triệu đồng để chị em bắt tay vào làm nghề. Chị Lê Kim Khá – Chủ nhiệm Hợp tác xã cho biết: Với quyết tâm trụ vững, Hợp tác xã luôn chú trọng cải tiến kỹ thuật, mẫu mã, kết hợp truyền thống với hiện đại, để sản phẩm đáp ứng được thị hiếu người tiêu dùng và định hướng vươn ra thị trường quốc tế. Hợp tác xã đã tranh thủ sự trợ giúp của Sở Công Thương định kỳ mỗi năm tổ chức 1 – 2 lớp dạy nghề dệt, kỹ thuật nhuộm, chuyên môn hóa các công đoạn dệt, nhuộm tơ…; tham gia các kỳ hội chợ trong nước và ở Campuchia… để giới thiệu sản phẩm với người tiêu dùng, mở rộng thị trường. Bên cạnh đó, từ nguồn ngân sách tỉnh, huyện còn hỗ trợ Hợp tác xã thành lập “Trung tâm cộng đồng làng nghề dệt” và nhà trưng bày sản phẩm dệt của các xã viên.

Khám phá nghề dệt thổ cẩm – Ảnh: Sưu tầm

Không phụ lòng tin tưởng, sự quan tâm hỗ trợ đầu tư của Nhà nước, các nghệ nhân đã khéo léo, tỉ mỉ chăm chút cho từng sản phẩm, từ chọn màu sắc, nhuộm tơ đến kỹ thuật dệt, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không ngừng sáng tạo ra 50 họa tiết hoa văn, có nội dung rất phong phú dựa trên các truyện cổ tích, dân gian, khắc họa lại lịch sử truyền thống, sinh hoạt đời thường của đồng Khmer trên đất Việt như hình Phật Thích Ca, lồng đèn, bông dâu, hình vẩy rồng, hình voi, tranh hình tượng trên lụa… để tạo màu sắc, chất lượng cho sản phẩm thổ cẩm óng ả , chắc, đẹp, bền, họa tiết hoa văn sắc sảo mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Từ sản phẩm dệt còn tranh thủ làm ra trên 40 mặt hàng túi xách, nón, khăn tay, ví, áo gối, khăn trải bàn… trong đó có 2 mặt hàng chính thống là khăn choàng và vải xà rông, phục vụ nhu cầu đa dạng của nhiều đối tượng, nên rất dễ tiêu thụ.

Nét đẹp của người Khmer – Ảnh: Sưu tầm

 

Xem thêm: Các khách sạn giá rẻ tại An Giang

 

Sản phẩm thổ cẩm của đồng bào Khmer Bảy Núi được dệt từ loại tơ tằm đặc biệt của huyện Bảo Lộc (tỉnh Lâm Đồng), hoàn toàn dệt thủ công nên bắt mắt du khách, nhất là khách quốc tế đến tham quan mua sắm tại Hợp tác xã. Bên cạnh đó, sản phẩm còn được bán ký gửi tại Bảo tàng Dân tộc học Hà Nội, các nhà hàng khách sạn, các khu du lịch lớn tại thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Nha Trang, Bà Rịa – Vũng Tàu và vươn ra thị trường quốc tế như Hoa Kỳ, Đức, Campuchia…

Dệt thổ cẩm Văn Giáo là nghề lao động nhẹ nhàng, phụ nữ trung niên hay lớn tuổi đều làm được, chủ yếu là dệt tại nhà nên có thể tranh thủ vừa làm nghề, vừa làm ruộng, trông nhà, dạy dỗ con cháu. Hiện nay, Hợp tác xã đã thu hút 70 hộ với 143 xã viên. Các hộ làm nghề chủ yếu lấy công làm lãi, nên giá bán không cao, từ 200.000 đồng đến trên 3 triệu đồng/sản phẩm tùy loại, trừ chi phí bình quân thu nhập của mỗi xã viên khoảng 2 triệu đồng/tháng, bổ sung thêm cho nguồn thu nhập chính từ nông nghiệp, giúp phụ nữ Khmer xã biên giới Văn Giáo có việc làm ổn định, thoát nghèo và giữ gìn được bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc.

 

Bạn hãy đến và học hỏi – Ảnh: Sưu tầm

Xem thêm: Các tour du lịch giá tốt tại An Giang

Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Khmer Bảy Núi đã có hàng trăm năm nay. Năm 2012, Hợp tác xã đã được Cục sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể, Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận là Làng nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống; tặng danh hiệu cho 2 nghệ nhân Neáng Nhây, Neàng Sà Mol đã có 7 đời sản xuất nghề dệt thổ cẩm và 3 thợ giỏi Neáng Sóc Khênh, Neáng Chanh Ty, Neáng Sà My. Sản phẩm của làng nghề còn đạt nhiều giải thưởng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Hội chợ làng nghề Việt Nam, gần nhất là trong tháng 3/2013 sản phẩm đạt giải tại Lễ hội nghề dệt truyền thống các nước ASEAN do Bộ Công Thương tổ chức tại tỉnh Thái Nguyên.

Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khơ me vùng Bảy Núi là nghề lao động nhẹ nhàng và hiện rất thuận lợi vì đang được “ăn theo” mùa lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Tỉnh cũng phát triển mô hình du lịch sinh thái rừng tràm Trà Sư trên địa bàn xã nên thu hút được du khách, khách hàng đến với làng dệt. Bên cạnh đó, sản phẩm còn được bán ký gửi tại Bảo tàng Dân tộc học, các nhà hàng, khách sạn khu du lịch tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Đà Nẵng, Nha Trang… và vươn ra thị trường nước ngoài như Hoa Kỳ, Đức và Campuchia. Hiện nay, HTX dệt thổ cẩm Văn Giáo thu hút 136 xã viên có thu nhập từ 700.000 đồng đến trên 1 triệu đồng/người/tháng, góp thêm cho nguồn thu nhập và giúp phụ nữ Khơ me xã biên giới Văn Giáo thoát nghèo, có việc làm ổn định. Thông qua việc làm của mình, xã viên HTX dệt thổ cẩm Văn Giáo đã góp phần giữ gìn được bản sắc văn hóa của dân tộc Khơ me.